سوسن نوری -وجود هشت هزار پزشک عمومی بیکار موضوعی است که روز گذشته از سوی علیرضا زالی، رییس سازمان نظام پزشکی کشور، اعلام شد این در حالی است که وزیر بهداشت می‌گوید در بازدیدهایی که از مراکز درمانی استان‌های مختلف داشته‌ام این مراکز حتی یک پزشک هم کم ندارند.
نظام ارجاع نظامی است که حدود 10 سال پیش در کشور اجرایی شد؛ نظامی که در قالب برنامه پزشک خانواده به اجرای مناسب‌ترین استراتژی برای اجرای برنامه بیمه سلامت می‌پردازد. بر اساس این طرح خدمات و مراقبت‌های اولیه بهداشتی از سوی پزشک خانواده ارایه می‌شود تا اهدافی مانند کنترل هزینه‌های ناشی از خدمات تکراری، افزایش پاسخگویی به بیمار، امکان پیگیری خدمات ارائه شده به بیمار و تشکیل پرونده سلامتی برای همه افراد جامعه محقق شود. در این میان طبق ماده ۹۱ قانون برنامه چهارم قرار بر این بود تا پایان برنامه چهارم توسعه، بیمه سلامت با محوریت پزشک خانواده و نظام ارجاع استقرار یابد موضوعی که رییس سازمان نظام پزشکی کشور هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر نظام ارجاع در سال 93 مستقر و اجرایی شده بود و به ازای هر نیاز بیمار به پزشک مراجعه می‌شد باید 54 هزار پزشک عمومی می‌داشتیم یعنی به ازای هر هزار و 290 ایرانی یک پزشک عمومی باید وجود می‌داشت اما اکنون این رقم 70 هزار نفر است از این‌رو در حال حاضر با بحران اشتغال پزشکان عمومی روبه‌رو هستیم.
پزشکان عمومی به دو گروه تقسیم شوند
از سوی دیگر سیدحسن قاضی‌زاده‌هاشمی، وزیر بهداشت یادآور می‌شود: در طب بعد از دارو به سراغ پزشکان عمومی رفتیم، در این راستا بیش از 1500 پزشک را هم جذب کردیم، اما امیدوار بودیم بیش از پنج تا هفت هزار نفر را بتوانیم به محیط پزشکی برگردانیم که البته این هدف محقق نشد، بخشی از این اتفاق به بی‌اعتمادی مزمنی باز می‌گردد که به دولت‌ها وجود دارد و البته اخذ تصمیم‌های عجیبی که توسط رؤسا گرفته شده است. به گفته وی، در اجرای نظام ارجاع و پزشک خانواده مهم این است که جهت‌گیری برنامه درست باشد. در آموزش هم باید تغییرات جدی انجام شود، دوره پزشکی عمومی می‌تواند به شکل فعلی ناقص تلقی شود، می‌توان دوره پنج سالهای را این پزشکان بگذرانند بعد به دو گروه تقسیم شوند که یا آزمون ملی بدهند یا تحصیل خود را با دریافت تخصص طب خانواده به پایان برسانند، همچنین می‌توان با کمک انجمن‌ها در قالب متخصص خانواده مسیر اصلی که هدف آن تربیت پزشک عمومی است، ادامه یابد. در این میان رییس سازمان نظام پزشکی کشور معتقد است که به پزشکان عمومی جفا می‌کنیم با اینکه سال‌ها درس خوانده‌اند اما قانون اجباری اعزام پزشکان را داریم و به محض اینکه حرف می‌زنیم می‌گویند رایگان تحصیل کرده‌اید، ما خدمت به مناطق محروم را پذیرفته‌ایم اما زمانی که پزشک از طرح برمی‌گردد رها می‌شود، نه پول دارد که مطب بخرد و نه شرایط کاری دارد و بخش عمده‌ای استثمار می‌شوند. به گفته زالی تعداد پزشکان عمومی بیکار بیشتر از آمارهای اعلام شده است، تعداد آنان همچون کوه یخی است که بخش عمده‌ای از این افراد دیده نمی‌شوند. موضوعی که عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: تعداد پزشکان عمومی بیکار بسیار بیشتر از هشت هزار نفر است. علی کائیدی در گفت‌وگو با «حمایت» خاطرنشان می‌کند: درآمد پزشک عمومی در مقایسه با پزشک متخصص بسیار کمتر است از این‌رو این افراد رغبت کافی برای فعالیت ندارند. موضوعی که رییس سازمان نظام پزشکی کشور هم به آن می‌پردازد و تصریح می‌کند: در مقایسه درآمد پزشکان عمومی ایران با کشورهای دیگر می‌بینیم که یک پزشک عمومی سالانه در انگلیس 54 تا 86 هزار پوند درآمد دارد و در آمریکا به ازای هر ساعت 40 تا 90 دلار می‌گیرد، در امارات 5600 دلار دریافت می‌کند این در حالی است که جایگاه پزشکان عمومی در کشور ما این‌گونه نیست.عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در ادامه می‌گوید: از طرفی پزشکان عمومی بهترین سالهای عمر و زندگی خود را صرف آموختن علم طبابت پرداخته‌اند بنابراین میزان پرداختی آنها باید حداقل، گذران معیشت آنان را با آسودگی فراهم کند اما این اتفاق نمی‌افتد. کائیدی معتقد است: ظرفیت دانشگاه‌ها برای پذیرش دوره‌های پزشکی باید متناسب با نیاز جامعه باشد. باید افرادی در رشته پزشکی تحصیل کنند که جزو بهترین‌ها هستند. در این میان تشکیل دانشگاه بین‌المللی با عنوان پردیس‌های خودگردان مشکلات این حوزه را مضاعف کرده است.
ورود پزشکان عمومی به مباحث آموزشی
البته در این میان نباید از اهمیت چگونگی به‌کارگیری پزشکان عمومی در مراکز و بخش‌های مختلف هم غافل شد و تک بعدی به این موضوع پرداخت چراکه می‌توان از این پزشکان در عرصه‌های دیگری مانند پیشگیری و آموزشی استفاده کرد. چندی پیش هم وزیر بهداشت اعلام کرد که پیشگیری مقدم بر درمان است و حتی اگر خلیج فارس را تبدیل به طلا کنیم در درازمدت از پس هزینه‌های درمان بر نخواهیم آمد، بنابراین باید به بحث پیشگیری توجه بیش از پیش شده و به مردم آموزش داده شود. با توجه به گفته قاضی‌زاده‌هاشمی بهره‌مندی از پزشکان عمومی در برنامه‌های پیشگیری و آموزش به مردم می‌تواند هم در بلندمدت هزینه‌های ناشی از درمان را کاهش دهد و هم معضل بیکاری پزشکان عمومی را تا حدود زیادی برطرف کند. موضوعی که کاییدی هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: می‌توان در قالب اجرای برنامه طرح تحول نظام سلامت از پزشکان عمومی برای تحقق برخی اهداف این طرح استفاده کرد. همچنین می‌توان از این پزشکان در آموزش و پرورش بهره برد تا پیشگیری از بیماری‌ها از همان مقاطع ابتدایی در فرد نهادینه شود و تحت آموزش‌های کاربردی قرار گیرد.با تمام صحبت‌های مسئولان، عبدالرضا عزیزی، رییس کمیسیون اجتماعی مجلس نظر دیگری دارد. وی براین باور است که در گذشته زندگی پزشکان عمومی به خوبی نمی‌چرخید و برخی از آنان از سیستم پزشکی خارج می‌شدند اما در حال حاضر با تخصیص اعتبارات مناسب در حوزه سلامت یک پزشک عمومی اگر تَن به کار دهد می‌تواند دو برابر یک وزیر حقوق بگیرد یا 4 برابر یک نماینده مجلس حقوق دریافت کند بنابراین اگر پزشک عمومی بگوید من بیکار هستم دیگر تقصیر خودش است.در این میان با توجه به اظهار نظر وزیر بهداشت مبنی بر اینکه اجرای نظام ارجاع و پزشک خانواده 10 تا 15 سال زمان می‌برد، بنابراین اگر طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع ابتدای همان سال 84 اجرا شده بود در حال حاضر خبری از این همه پزشک عمومی بیکار نبود. طرحی که از هدر رفتن هزینه‌ها جلوگیری می‌کند و بیمار با قرار گرفتن در مراحل اصولی پزشکی دیگر نیازی نیست برای یک بیماری سرپایی و جزیی به چند متخصص مراجعه کند.
